یکی از مهم‌ترین کارهایی که با انجام آن می‌توان از شب قدر استفاده کرد، «تفکر» است و مناسب است که در این شب، وقتی بـه آن اختصاص داده شود. عارف کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمه الله می‌فرماید:
«بعد از تعیین وقت ذکر، وقت مناسبی را که در آن خواب آلود یا سیر یا گرسنه نبوده و موانع دیگری نیز نداشته باشد، بـاید بـرای تفکر معین کند.»
دین مبین اسلام به تفکر اهمیت زیادی داده است، تا آنجا که در روایتی «لحـظه‌ای تـفکر بهتر از عبادت و شب زنده‌داری یک شب» و در روایت دیگر «بهتر از عبادت یک سال» خوانده شده است. به عنوان نمونه:
راوی گوید: از امام صادق علیه السلام در مـورد روایـتی که مردم از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نـقل مـی‌کنند که لحظه ای تفکر بهتر از عبادت یک شب است، پرسیدم: انسان چگونه تفکر کند؟ فرمود: «یَمُرُّ بِالْخَرِبَهِ اَوْ بِالدَّارِ فَیَقُولُ: اَیْنَ سَاکِنُوکِ؟ اَیْنَ بَانُوکِ؟ مَا بَالُکِ لَا تَتَکَلَّمِینَ؛ از کنار یـک خـرابه یا خانه‌ای عبور کـند و بـگوید: ساکنینت کجایند؟ بانیانت کجایند؟ چرا حرف نمی‌زنی؟»
