اگر بخواهید در یک یا دو کلمه، سال دوازدهم یا آخرین سال تحصیلات متوسطه را توصیف کنید، چه می‌گویید؟ کنکور؟ تلاش و توکل؟ سختی کشیدن؟ شب بیداری؟ استرس؟ برنامه‌ریزی و مدیریت زمان؟ فارغ‌التحصیلی؟
به نوعی سال آخر با همۀ این کلمات عجین است، اما به نظر می‌رسد که جای یک واژۀ مهم در این میان خالی است و آن هم «صمیمیت و دوستی» است.
سال دوازدهم می‌تواند سال دوستی‌های صادقانه و خالصانه باشد؛ دوستی‌هایی که ریشه در همدلی، همفکری و همراهی دارد. دوستی‌هایی که کمک می‌کند تا در لحظات سخت و نفس‌گیر، آرامش پیدا کنی و در شادی‌ها کسی باشد که خوشحالی‌ات را با او سهیم شوی. حتی رتبه‌های برتر آزمون سراسری هم از لحظات خوشی یاد می‌کنند که در پایگاه‌ها و اردوهای مطالعاتی یا کلاس درس، با دوستان همکلاسی‌شان داشته‌اند و خاطرات شیرینی از آن دوران تعریف می‌کنند؛ از اینکه همکاری و همراهی همکلاسی‌ها در حل مشکلات درسی و رقابت مثبتشان برای کسب موفقیت، چقدر مؤثر بوده است.
البته نباید منکر این شد که عده‌ای از دانش‌آموزان نیز، به جای آنکه از موهبت دوستی و صمیمیت بهره ببرند، بر طبل حسادت و دشمنی می‌کوبند و فضای همدلی را به کام خود و سایر دانش‌آموزان تلخ می‌کنند. به همین دلیل، برای هر دانش‌آموز سال دوازدهم یا کنکوری، مهم است که در انتخاب دوست و نحوۀ برخورد با همکلاسی‌هایش حساس باشد تا بتواند دوستان خوبی در این دوران داشته باشد و خودش نیز دوستی خوب برای دیگران باشد. حضرت علی (ع) می فرماید: «همراه تو همچون تکه پارچه‌ای است که لباس را بدان وصله کنند؛ پس با کسی مصاحبت کن که به تو شباهت داشته باشد و وصلۀ ناجور نباشد.»
راهکارهای زیر که در ۳ بخش خدمت شما عزیزان ارائه خواهند شد می‌تواند به شما کمک کند که روابط دوستانۀ خوبی با دوستان و همکلاسی‌های خود داشته باشید.
اخلاق‌مدار بودن
بی‌شک، مهم‌ترین ویژگی یک دوست، اخلاق‌مدار بودن اوست. فردی که پشت سر دیگران غیبت می‌کند، لایق دوستی نیست. او به احتمال زیاد پشت سر شما هم همین کار را خواهد کرد. فردی که حسود است و چشم دیدن موفقیت شما را ندارد و مدام می‌خواهد از شما جلو بزند و شما را زیر پاهای خود له کند، عامل آزارتان خواهد شد.
فردی که مدام شما را به انجام کارهایی تشویق می‌کند که مانع پیشرفتتان می‌شود، باید با او نیز خداحافظی کنید. فرض کنید عصر باید به کلاس زبان بروید و او از شما می‌خواهد که به جای کلاس زبان، با او برای تفریح به کافه بروید. چنین فردی نه تنها موجب پیشرفتتان نمی‌شود، بلکه همچون وزنه‌ای به پا اسیرتان می‌کند.
امام علی (ع) می‌فرماید: «از دوستی با احمق بپرهیز؛ چرا که می‌خواهد به تو سود رساند، اما دچار زیانت می‌کند. از دوستی با بخیل بپرهیز؛ زیرا آنچه به شدت به آن نیاز داری از تو دریغ می‌دارد. از دوستی با بدکار بپرهیز که با اندک بهایی تو را می‌فروشد. از دوستی با دروغگو بپرهیز که او به سراب می‌ماند؛ دور را نزدیک و نزدیک را دور می‌نماید.»
صداقت
یک دوست خوب، همیشه صادق است و واقعیت را می‌گوید؛ حتی اگر حرفش آزار دهنده باشد. یک دوست خوب، برای اینکه شما احساس بهتری داشته باشید، به شما دروغ نمی‌گوید؛ در عوض، حقیقت را می‌گوید و شما را نصیحت می‌کند.
شما نیز اگر می‌خواهید دوست خوبی باشید و مردم به شما اعتماد کنند، باید در مورد احساسات، رفتار دوستانتان و اینکه در مورد دوستی‌تان چه حسی دارید، صادق باشید. وقتی در مورد احساسات خود صداقت داشته باشید، ارتباط شما با دوستانتان بیشتر می‌شود و آنها با شما درد دل خواهند کرد. اگر دوستتان آزرده خاطر شده است، نترسید که در این مورد با وی صحبت کنید. همچنین اگر چیزی شما را ناراحت می‌کند، از صحبت در مورد آن خجالت نکشید؛ البته صداقت با رُک‌گویی (که می‌تواند باعث آزرده شدن دوستتان شود) متفاوت است؛ مثلاً اگر فکر می‌کنید که دوستتان مشکل خاصی دارد، وظیفه شما به عنوان یک دوست این است که در مورد آن مشکل و ناراحتی با وی صحبت کنید.
در ضمن، اگر می‌خواهید دوستی‌های پایدار و طولانی مدت داشته باشید، برای افرادی وقت بگذارید که در کنار آنها می‌توانید خودتان باشید. اگر به خاطر اینکه دوستتان افکار یا انتخاب‌های متفاوتی دارد، در کنار او رفتاری خالی از صمیمیت و خلوص داشته باشید، دوستی‌تان دوام نخواهد داشت یا به مرور دچار مشکل می‌شوید.
مثبت بین بودن
افرادی که مدام نیمۀ خالی لیوان را می‌بینند، انرژی و آرزوهایتان را خراب خواهند کرد. این دسته از دوستان، همیشه با بیان جملات ناامیدکننده باعث می‌شوند که روحیۀ‌تان را از دست بدهید، اما افراد مثبت بین، با کلام دلگرم کننده و رفتارشان، همراه شما در سختی‌ها و دشواری‌ها هستند.
درک کردن تفاوت‌ها
یک دوست خوب از شما انتظار ندارد که همیشه حرف او را تایید کنید؛ در عوض وقتی شما عقیدۀ متفاوتی دارید و با وی موافق نیستید، به نظر شما احترام می‌گذارد. انجام این کار باعث می‌شود که روابط شما جذاب‌تر شود؛ زیرا دوستان خوب می‌توانند نظرات مختلف خود را دربارۀ موضوعات گوناگون با هم در میان بگذارند. لازمۀ انجام چنین کاری، وجود اطمینان و اعتماد است تا بتوانید خود واقعی‌تان را، به دور از هرگونه ترس و دلهره‌ای، نمایان کنید.
شنوایی خوب و مؤثر
برای درک و حمایت کامل، لازم است که دوستتان به حرف شما با دقت گوش کند و شما نیز، به اندازه‌ای که در مورد خودتان حرف می‌زنید، باید به حرف دوستتان گوش بدهید. دوستانی که به حرف همدیگر گوش می‌دهند، برای یکدیگر اهمیت قایل هستند. اگر فقط منتظر تمام شدن صحبت‌های دوستتان باشید تا آنچه را که خودتان می‌خواهید بگویید، بیان کنید، بی‌شک دوست شما متوجه خواهد شد. سعی کنید تعادل را رعایت کنید تا نیمی از زمان مکالمه را دوستتان صحبت کند. گرچه بعضی افراد خجالتی‌تر از دیگران هستند، اما اگر دوستتان احساس کند که وقتی با شماست، فرصتی برای صحبت کردن ندارد، دوستی‌تان پیشرفتی نخواهد داشت.
پذیرش اشتباهات و عذرخواهی
همۀ ما گاهی در روابطمان قضاوت‌های نادرست می‌کنیم. دوستان واقعی، به جای اینکه دلخوری‌شان را از یکدیگر پنهان کنند، مشکلشان را مستقیماً با همدیگر مطرح می‌کنند تا سوء تفاهم ها از بین برود. اگر شما یا دوستتان اشتباه کردید، به جای انکار کردن، مسؤولیت آن اشتباه را بپذیرید و تظاهر نکنید که اتفاقی نیفتاده است و تقصیر را گردن فرد دیگری نیندازید. زمانی که عذرخواهی می‌کنید، باید آن را باور داشته باشید و دوستانتان باید صداقت را در صدای شما بشنوند؛ بنابراین، کاری نکنید که فکر کنند شما به احساساتشان اهمیت نمی‌دهید.
بخشش و گذشت
دوستان خوب یکدیگر را درک می‌کنند و به همین دلیل می‌توانند نسبت به هم بخشنده و با گذشت باشند. اگر در روابطمان با دیگران، مدام درگیر دلخوری‌های گذشته باشیم، این روابط هیچ پیشرفتی نخواهد کرد. دوست خوب کسی است که بتواند گذشت کند، و اگر خطایی کردیم که باعث دلخوری شد، آن قدر با گذشت باشد که بتواند از اشتباهاتمان بگذرد.
